اعظم طیرانی/
حمل و نقل ریلی به دلیل آنکه 50 برابر ایمن‌تر از حمل و نقل جاده‌ای است توجه بسیاری از مسافران را به سوی خود جلب می‌کند و همین رغبت کافی است تا مسئولان ضمن تلاش برای کاهش شمار تلفات ناشی از تصادفات جاده‌ای اقدام به توسعه ناوگان ریلی کشور کنند.
آن گونه که گفته می‌شود شرکت راهآهن جمهوری اسلامی ایران در برنامه‌های 20 ساله تا افق 1404 باید میزان خطوط ریلی کشورمان را به 25 هزار کیلومتر برساند؛ این در حالی است که امروز با وجود 12 هزار کیلومتر راهآهن، با اعداد و ارقام پیش‌بینی شده در سند چشم‌انداز بسیار فاصله داریم.
• خطوط ریلی؛ مشخص کننده میزان توسعه یافتگی
عبدالرضا امینی؛ یکی از لکوموتیوران‌های با تجربه راهآهن جمهوری اسلامی ایران می‌گوید: اگر هر کشوری را به مثابه بدن انسان در نظر بگیریم خطوط راهآهن حکم رگ‌های بدن انسان را دارد و قطارها مانند خون هستند که در این رگ‌ها جریان دارند؛ بنابراین راهآهن برای هر کشوری ضروری است و کشوری که راهآهن ندارد در واقع کشوری کور تلقی می‌شود به همین دلیل یکی از تعاریف کشورهای اروپایی و آمریکایی برای بررسی میزان توسعه یافتگی و پیشرفت کشورها خطوط ریلی آن‌هاست، چرا که راهآهن قدرت حمل و نقل بسیار بالایی در دو بخش باری و مسافری دارد که موجب کاهش حمل و نقل جاده‌ای، کاهش تصادفات و کاهش مصرف سوخت فسیلی می‌شود، همچنین سرعت بالای بارگیری و تخلیه بار در این بخش از دیگر مزایای حمل و نقل ریلی در مقایسه با سایر وسایط نقلیه است.
• بی‌توجهی به توسعه خطوط ریلی
به گفته وی متأسفانه سرمایه‌گذاری کشور ما در بخش راهآهن قابل قبولی نیست و به دلیل اینکه سرمایه‌گذاری در این بخش نیازمند بودجه زیاد است و سود این سرمایه‌گذاری دیر بازده می‌باشد، متأسفانه مسئولان ما توجهی به توسعه آن نداشته‌اند، در حالی که نباید به توسعه خطوط ریلی کشور نگاه سودآوری داشته باشیم؛ چرا که سود توسعه راهآهن کاهش تصادفات، افزایش امنیت حمل و نقل عمومی و کاهش مصرف سوخت فسیلی است به همین دلیل در سطح دنیا با عنوان حمل و نقل سبز معروف شده است.
امینی ادامه می‌دهد: یکی دیگر از ایرادهای راه آهن کشورمان این است که شکل خطوط ریلی ما مدل ستاره‌ای است به طوری که همه شهرها و شهرستان‌ها فقط به تهران وصل می‌شوند در حالی که در کشورهای توسعه یافته خطوط ریلی حالت شبکه‌ای دارد و تمام کلانشهرها حالت مدل ستاره‌ای را دارند به عنوان نمونه شبکه راهآهن آمریکا به راهآهن تارعنکبوت معروف است، چرا که همه نقاط کشور را به هم وصل کرده است؛ بنابراین با توجه به اینکه ایران به لحاظ وسعت دوازدهمین کشورجهان است، بخشی از توسعه آن وابسته به توسعه ریلی کشور است.
این کارشناس با تجربه تصریح می‌کند: در سال‌های اخیر گام‌هایی برای شبکه‌ای کردن راهآهن در کشور انجام پذیرفته و تعدادی پروژه نیز در حال انجام می‌باشد، اما این کافی نیست و امید می‌رود شاهد توسعه هر چه بیشتر خطوط ریلی کشور باشیم، چرا که خطوط راهآهن پایانه‌های مهم، مراکز تجاری، کشاورزی و پالایشگاه‌های کشور را به هم متصل می‌کند و این تسهیل در اتصال موجب توسعه کشور خواهد شد.
• استفاده محدود قطار برای اقشار کم درآمد
امینی در خصوص تفاوت شبکه ریلی ایران با کشورهای توسعه یافته می‌گوید: در کشورهای توسعه یافته، توسعه شبکه ریلی به صورت زیربنایی و اصولی انجام شده است و از لایه‌های زیرین آغاز شده و اکنون به لوکس گرایی رسیده است، اما در کشور ما بیش از اهمیت به فناوری و توسعه ریلی در سال‌های اخیر به لوکس گرایی پرداخته شده که این با وضعیت فعلی کشور ما منافات دارد و موجب می‌شود فرسودگی زیر ساخت‌ها بیش از پیش آشکار شود و موجب پرت هزینه‌های بیت‌المال می‌شود، ضمن آنکه استفاده از این وسیله نقلیه عمومی را برای اقشار کم درآمد جامعه محدود کرده است.
این لکوموتیوران ادامه می‌دهد: هنوز در راهآهن کشور از لکوموتیوهایی استفاده می‌کنیم که پس از لکوموتیوهای بخار که در سال‌های 1335، 1350، 1353 و 1355خریداری شده‌اند. البته برخی از این لکوموتیوها از گردونه باری و مسافری خارج شده‌اند و داخل ایستگاه برای عملیات مانور از آن‌ها استفاده می‌شود، اما باید پذیرفت وجود این لکوموتیوها و هزینه تعمیر و نگهداری آن در مقایسه با لکوموتیوهای مدرن زیانده است. با این حال هم اکنون راهآهن ایران در مقایسه سال‌های گذشته دوران طلایی خود را طی می‌کند؛ چرا که در سال‌های 82-83 و سال‌های 90 -91 لکوموتیوهای روز دنیا را وارد کشور کردیم و حتی علم و فناوری ساخت این لکوموتیوها را وارد کشور کرده‌ایم و اکنون امکان مونتاژ قطعات را در داخل کشور داریم، اما با توجه به تحریم‌ها تولید داخلی و توسعه آن نیازمند همکاری صنعت و دانشگاه است.
• بخش عمده‌ای از حمل بار و مسافر بر دوش سایر بخش‌هاست
شهریاری؛ عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه فعالیت‌های بسیار زیادی در زمینه توسعه شبکه ریلی صورت گرفته است، می‌گوید: با توجه به آنکه کارهای بسیار زیادی در زمینه توسعه شبکه ریلی صورت گرفته، اما به همان میزان کارایی کافی ندارد و بخش عمده‌ای از حمل بار و مسافر بر دوش سایر بخش‌هاست، اما اگر سرمایه‌گذاری در این زمینه انجام و انگیزه لازم برای سرمایه‌گذاران فراهم شود بخش ریلی توسعه می‌یابد و مانند سایر بخش‌های حمل و نقلی در حمل بار و مسافر کارآمد خواهد شد.
• باید بخش خصوصی را فعال کرد
قلی‌زاده؛ عضو دیگر کمیسیون عمران مجلس نیز در این خصوص معتقد است: سودآور نبودن ناوگان حمل و نقل ریلی موجب فاصله گرفتن سرمایه‌گذاران از این حوزه شده و نوسازی این ناوگان را به تعویق انداخته است و متأسفانه در سال‌های اخیر قطارها با زیرساخت‌های ناقص قدیمی تردد می‌کنند؛هر چند که اقداماتی در مسیر بهبود این شرایط صورت گرفته، اما باز هم نیازمند برنامه‌ریزی برای بهبود شرایط است و برای بهبود وضعیت ناوگان ریلی کشور باید بخش خصوصی را فعال کرد و لازم است دولت نیز با برنامه ریزی دقیق این مهم را در دستورکار خود قرار دهد.
نظر شما